Je hebt in deze rubriek nu al een paar keer kunnen lezen over wapensystemen voor de verdediging van schepen. Deze keer (bijna) alles over een aanvalswapen dat vele marines in bezit hebben: de Harpoon.
De Harpoon is een wapen waarmee je oppervlakteschepen tot zinken kunt brengen. Geen raket, maar een kruisvluchtwapen, net als bijvoorbeeld de Tomahawk. Sinds eind jaren zeventig heeft de Nederlandse marine er een aantal in bezit: destijds waren de Geleide Wapenfregatten van de Trompklasse ermee uitgerust, tegenwoordig onze M-fregatten en LCF’en. Walvissen
Eind jaren zestig begon men in de VS een onderzoek naar een goed wapensysteem tegen onderzeeboten die zich aan de oppervlakte bevonden. Het project werd vernoemd naar de harpoen, een instrument om walvissen mee te vangen: in Amerikaans marinejargon worden onderzeeboten ook wel walvissen genoemd. Toen er vlak na de start van het onderzoek een Israëlisch marineschip tot zinken werd gebracht met een raket, werd het Harpoon-project aangepast: bij nader inzien moest het toch een wapen worden tegen oppervlakteschepen. In 1972 maakte de eerste Harpoon een succesvolle vlucht.Vliegen met een omweg
Na lancering vliegt de Harpoon volledig zelfstandig richting doel, helemaal onafhankelijk van de scheepsradar. Dat kan onder meer doordat het wapen een eigen radar heeft. Zolang hij maar weet waar het doelwit zich ongeveer bevindt, vindt hij zelf zijn weg. Sterker nog: als de Harpoon wordt gelanceerd in de ‘bearing only launch’-modus, hoef je alleen de richting maar aan te geven en gaat hij zelf op zoek naar het doel. Vóór de lancering worden alle instellingen geladen: wanneer het wapen zijn eigen radar aan en uit moet zetten, bijvoorbeeld, en welke route hij moet volgen. De Harpoon hoeft namelijk niet per se recht op het vijandelijke schip af te vliegen, maar kan ook een ‘omweg’ nemen. Dan weet de tegenstander niet waar jij zit.Recht omhoog en dan van bovenaf het schip in
Eenmaal afgevuurd duikt de Harpoon naar zeeniveau en blijft ’ie vlak boven de golven vliegen. Nadat de vliegtuigmotor is aangezet, gaat het wapen richting doel. Omdat hij zo laag vliegt en zo dicht bij de golven blijft, wordt hij pas op het allerlaatste moment door de vijand gespot. Die moet dan binnen een paar seconden reageren. Afhankelijk van de instellingen die van te voren zijn gekozen, wordt na een bepaalde tijd de radar geactiveerd. Die gaat dan op zoek naar contacten. Hoe de Harpoon het gevonden doelwit daarna uitschakelt, hangt ook weer af van de instellingen. Hij kan doorvliegen en het doel van de zijkant raken, maar hij kan ook vlak voor het vijandelijke schip ineens recht omhoog schieten en er dan van bovenaf in vliegen.
Sinds z’n ontwikkeling is de Harpoon tijdens drie confrontaties daadwerkelijk ingezet. De eerste keer, in 1986, brachten Amerikaanse marinevliegtuigen en de USS Yorktown er twee Libische marineschepen mee tot zinken. Twee jaar later vuurde een patrouilleschip van de Iranese marine een Harpoon af, maar die miste doel. In hetzelfde conflict brachten Amerikaanse marinevliegtuigen en de USS Joseph Strauss een Iranees fregat tot zinken, en ook daarbij waren Harpoons in het spel. De laatste keer dat een schip werd getroffen door een Harpoon was in 1991, tijdens Operation Desert Storm: toen vuurde een Saoedisch marineschip er een af op een Irakese mijnenlegger.
Verder dan de horizon
De Harpoon heeft een vrij groot bereik: ongeveer 140 kilometer. Dat is verder dan de zeeradar van een schip kan kijken. Want doordat de aarde rond is, kun je schepen op een afstand van meer dan pakweg 30 kilometer niet meer zien. Die varen dan achter de horizon. In de praktijk maakt een schip in zulke gevallen gebruik van de radargegevens van bijvoorbeeld de boordhelikopter, die een eindje vooruit vliegt, of van informatie van andere eenheden. Zo kan het bereik van de Harpoon toch optimaal worden benut.
Als het vijandelijke schip zich dichter bij bevindt, kan er worden gekozen voor een luchtverdedigingsraket, bijvoorbeeld de Standard Missile. Die kan óók op schepen worden afgevuurd, is sneller dan de Harpoon, en is in grotere aantallen aanwezig aan boord. Nadeel is wel het kleinere bereik.
Nieuwste variant: ook landdoelen
Binnen de marines van de NAVO is de Harpoon het meest gebruikte wapen tegen oppervlakteschepen. Sinds eind jaren zeventig zijn er meer dan zevenduizend Harpoons geproduceerd, voor 26 verschillende landen. In de loop van de tijd zijn er allerlei varianten ontwikkeld, waarvan de meeste niet alleen door schepen kunnen worden afgevuurd, maar ook door vliegtuigen of onderzeeboten. Het meest recent is de Harpoon Block 2, een sterk verbeterde versie van de Block 1, die ook landdoelen op korte afstand kan aanvallen. Deze variant beschikt bovendien over GPS-navigatie. De Block 2 is inmiddels besteld door elf landen, waaronder Denemarken, Egypte, Taiwan, Zuid-Korea en de Verenigde Arabische Emiraten. Overigens staan de ontwikkelingen nog steeds niet stil, want bij Boeing denkt men alweer na over Block 3.
Maximaal vier per schip
Net als de Amerikaanse marine beschikt ook de Nederlandse marine over de Block 1C, een variant uit 1985. Maar ook hier bestaan er plannen om de nieuwe Block 2 aan te schaffen. De Harpoons die we nu hebben, staan opgesteld in de midscheeps van onze M-fregatten en LCF’en. In elke canister (buis) bevindt zich één Harpoon, met een maximum van vier per schip.
De marine oefent regelmatig met de Harpoons, maar vanwege de hoge kosten wordt de harpoon hooguit één keer in de twee jaar echt gelanceerd. Oefenen op inkomende exemplaren is minstens zo belangrijk. Niet voor niets zijn Harpoons zo effectief als aanvalswapen: ze zijn op de radar moeilijk te zien, vliegen hartstikke laag en zijn lastig te ‘misleiden’. Dan komt het dus toch weer op een perfect gecoördineerde verdediging aan…
Specificaties
Naam: Boeing (McDonnell-Douglas) RGM-84 Harpoon Block 1
Lengte: 4,63 m
Diameter: 0,343 m
Gewicht: 690 kg
Snelheid: Mach 0,85
Bereik: 140 km
Oorlogskop: 221 kg
Leverancier: Boeing
Aan boord van: M-fregatten en LCF’en van de KM, en op marineschepen van 25 andere landen
April 2006
Geen opmerkingen:
Een reactie posten