Je gaat er natuurlijk niet vanuit, en je moet er ook niet te veel bij stilstaan, maar aan boord van een marineschip kún je – net als overal – te maken krijgen met gevaarlijke situaties: brand, een lek in de scheepswand, giftige dampen, nucleaire straling… Als zoiets ooit aan de orde is, dan moet elk bemanningslid precies weten wat er van ‘m wordt verwacht. Vandaar dat iedereen die bij de marine komt werken al vrij snel een NBCD-opleiding van twee weken volgt waarin je leert wat je moet doen bij Nucleaire, Bacteriologische en Chemische Oorlogsvoering en Damage Control. Zodat je straks een gat kunt dichten, een brand durft te blussen, een gasmasker kunt opzetten, en meer... Voor het geval dát!
Het ruikt een beetje naar brand op De Plaat, het oefenterrein van de NBCD-school in Den Helder, en af en toe komt er een rooksliert voorbij. Niks aan de hand. Hier hóórt dat erbij. Op een houten tribune zitten twintig matrozen in opleiding gespannen te wachten: het praktijkexamen brandbestrijding begint zo. “Probeer vooral rustig te blijven en doe gewoon wat je aan boord ook moet doen”, zegt de instructeur, in een poging zijn leerlingen te kalmeren. Gelukkig hoeven die straks geen brandende (nagebouwde) scheepsmoot in – de engste oefening, vinden veel van hen. Vandaag gaan ze ‘alleen maar’ een brandje blussen in de open lucht.
Proefschot met de blusser
Voor Douwe en Kris, die als eersten aan de beurt zijn, staan elk twee blusapparaten klaar. Een eindje verderop zien ze de vlammen al uit twee metalen vaten slaan. Dan klinkt het startsein. Kris grijpt de CO2-blusser, trekt de borgpen eruit (“Altijd eerst ontgrendelen…”), geeft een proefschot naast zijn voet (“Goed gevuld, en hij doet het!”), rent gebukt op het vat af (“Duiken voor de rook!”), de blusser recht voor zich uit. “Brand, brand, brand!” schreeuwt hij, want ook dat hoort bij de procedure. In een mum van tijd heeft hij het vuur gedoofd. “Brand geblust!” Ook bij Douwe gaat het goed. “Brand geblust!” Nu nog een keer, maar dan met de poederblusser. Helaas denkt Douwe ditmaal niet aan het proefschot, en als hij het dan nog een keer mag proberen, vergeet hij de blusser opnieuw te ontgrendelen. “Dat was niet zo best”, zegt hij, terug bij de tribune. “De zenuwen hè? Maar als de anderen straks allemaal geweest zijn, krijg ik nog een kans.” Gelukkig maar, want een halfuur later lukt het wél!Geblindeerd en met persluchtmasker
Behalve de scheepsmoot die speciaal voor brandoefeningen wordt gebruikt, staan er op De Plaat ook nog andere oefenmoten. “De ademluchtmoot, bijvoorbeeld”, wijst Kris. “Daar moet je geblindeerd uit proberen te ontsnappen, mét persluchtmasker op – alsof je op een schip zit waar je niks meer kunt zien door de rook. Alles moet dan natuurlijk op de tast, maar je bent samen met een buddy, dus je waarschuwt elkaar wel voor obstakels en zo. Best lachen! Alleen waren wij op het laatst onze hele oriëntatie kwijt: kwamen we aan de verkeerde kant de moot weer uit...”Huilen
Minder ‘lachen’ is het onderdeel Nucleaire, Bacteriologische en Chemische Oorlogsvoering (NBC). “Met dat soort strijdmiddelen hoop je natuurlijk nooit in aanraking te komen”, zegt de instructeur. “Maar stel dát. Als militair moet je weten wat wat is, wat de risico’s zijn, wat je kunt doen om de schade te beperken... Eerst krijgen ze veel theorie, later gaan ze met beschermende kleding in de weer, ze leren zich ontsmetten na een aanval, en uiteindelijk mogen ze oefenen met het gasmasker. Op het laatst moeten ze dat binnen negen seconden op kunnen hebben, en dan ook góéd, natuurlijk. Dat checken wij echt met traangas: heb je het fout gedaan, dan is het huilen geblazen!”Kraantje open
Ook ‘averij’ – dat net als brand onder Damage Control valt – wordt op De Plaat behoorlijk realistisch nagebootst. “Je moet dan bijvoorbeeld een scheur in de scheepswand dichtmaken”, vertelt Marchiano, bijna klaar met de NBCD-opleiding. “Dat oefen je in de slingermoot: net echt, want dat ding gaat als een varend schip heen en weer, soms zelfs zo heftig dat mensen er zeeziek van worden… Maar goed, terwijl jij die scheur probeert te dichten, zet de instructeur een kraantje open, en dan begint er water naar binnen te lopen. Doe je het niet goed, of ben je te langzaam, dan sta je op een gegeven moment dus tot aan je oksels in het water!”
Meelzakdraagmethode
Onmisbaar bij welke calamiteit dan ook is Zelfhulp/Kameradenhulp (ZHKH): daarbij leer je – onder andere – levensreddende handelingen toe te passen op anderen én op jezelf. Als gevolg van een niet nader omschreven ongeval liggen Marchiano en Kimberley nu bewegingsloos op de vloer van een scheepsmoot. “Ze ademen nog wel”, zegt de instructeur, “maar het compartiment begint onder water te lopen.” Coördinatie, leiding, iemand beneden, iemand boven, mankracht, controle – er zal snel en slim gehandeld moeten worden. “Jij legt hém in de stabiele zijligging”, beslist Tanita, een leerling die van aanpakken weet. “En jullie tillen háár naar boven.” Zelf waarschuwt ze de Medische Actie Dienst en gaat achter andere hulptroepen aan. Ondertussen wordt Kimberley volgens de ‘meelzakdraagmethode’ over een schouder genomen en een dek hoger neergelegd. Een paar sterke matrozen brengen vervolgens ook Marchiano in veiligheid.Heel veel oefenen
Kimberley voelde zich als ‘meelzak’ heel veilig, vertelt ze achteraf. “Ik merkte dat er boven én beneden mensen stonden om alles in goede banen te leiden, en dat ik door een paar sterke schouders de trap op werd getild. Ik had er het volste vertrouwen in.” Van een van de instructeurs heeft Kimberley gehoord dat er aan boord van de schepen ook veel geoefend wordt met NBCD-situaties als brand, gif en averij, en dat ook zelfhulp/kameradenhulp vaak terugkomt. “Dat vind ik heel goed. Want stel dat er een keer echt iets gebeurt, dan moet die routine er natuurlijk al wel helemaal in zitten.”
NBCD-examenvakken
Nuclaire, Bacteriologische en Chemische Oorlogsvoering (NBC)
Damage Control (DC)
Fire Fighting
Bedrijfsveiligheid, Milieu
Arbo (BVMA)
Overleven op Zee
Zelfhulp/Kameradenhulp (ZHKH)
NBCD-feitjes
De NBCD-opleiding maakt deel uit van de EMMV, de Eerste Maritiem Militaire Vorming, de basisopleiding van elke matroos.De NBCD is de enige opleiding binnen de marine die íédereen, ongeacht rang, stand of functie, succesvol moet hebben afgerond.
Bij NBCD draait alles om veiligheid: die van het schip, die van jezelf, die van je buddy, en die van de andere bemanningsleden.Aan boord krijgt elk bemanningslid een regelnummer, dat correspondeert met een (neven)taak op de ‘rollenkaart’. Op die manier weet iedereen wat zijn rol/taak is bij een calamiteit of veiligheidsoefening.
Juli 2007
Geen opmerkingen:
Een reactie posten